Tạ Tiểu Nga Truyện  [  謝 小 娥 傳  ]

Phạm Xuân Hy dịch

 

" Dịch giả  Phạm Xuân Hy, bút hiệu Bạch Phát Tú Tài,  đă từng dịch thuật những tác phẩm  Nôm và Hán,  như Liêu Trai Chí Dị , Hậu Liêu Trai , Thiếp Bạc Mệnh, Tục Liêu Trai, Chiêu Quân Tân Truyện của Thanh Tồng Nguyễn Tiếng Khang. Hiện nay chúng tôi đang đọc những tác phẩm mới của dịch giả  Phạm Xuân Hy . Chúng tôi sẽ loan tải tiếp truyện c̣n lại của Hậu Liêu Trai trên báo Web Nhân Ái : http://perso.wanadoo.fr/charite . Chúng tôi suy nghĩ rằng dịch thuật là ḍng sông chảy vào lộ tŕnh giao lưu văn hóa, và có thể tạo điều kiện cho đọc giả t́m hiểu văn hoá Đông -Tây, đặc biệt chúng tôi chuẩn bị loan tải toàn bộ Hậu Liêu Trai, và có ghi chú phần tiểu sử của tác giả " .

 

Tuyển từ       : Thái B́nh Quảng Kư

Tá giả           :  Lư Công Tá

Bản dịch của : Phạm xuân Hy

 

Tiểu Nga họ Tạ, người quận Dự Chương,là con gái một thuơng gia buôn bán đựng biển.Năm nàng lên tám tuổi th́ người mẹ qua đời.Sau đấy, nàng được gả cho một hào khách tên là Đoàn Cư Trinh,tính  bất khuất,ưa chuộng nhân nghiă,và thường giao du đi lại với những bậc hiệp sĩ  tuấn kiệt.

Thân phụ Tiểu Nga tích lũy được một sản nghiệp rất lớn,nhưng lại mai danh ẩn tích,sống lẫn lộn trong giới thương mại,thường đi buôn chung thuyền với người con rể họ Đoàn,văng lai trên chốn giang hồ.

Năm Tiểu Nga mười bốn tuổi,vừa tuổi cập kê,th́ cả cha nàng lẫn chồng nàng đều bị bọn cường đạo sát hại.Bao nhiêu tiền bạc, lụa là đều bị chúng lấy sạch.C̣n  mấy người anh em của Đoàn và các đồ đệ của cha nàng cùng vài người gia nhân bộc dịch mấy chục người, tất cả đều bị cướp ném xuống sông chết hết. Riêng Tiểu Nga bị thương ở bụng và chân bị gẫy, trôi dạt trên ḍng nước,được một chủ thuyền khác vớt,sau một đêm th́ sống lại,rồi lưu lăng đi ăn xin,luân lạc đến huyện Thượnh Nguyên,ở đậu trong Diệu Quả Tự của ni cô Tĩnh Ngộ.

Trước đấy,sau khi cha nàng chết ít lâu,Tiểu Nga nằm mơ thấy ông nói với nàng rằng :

- Người giết ta là Xa Trung Hầu,môn đông thảo.

Vài ngày sau Tiểu Nga lại thấy người chồng hiện về báo cho biết :

- Kẻ giết ta là Ḥa Trung Tẩu,nhất nhật phu.

Tiểu Nga không thể tự giải đáp nổi những mê ngữ trên,thường viết vào giấy,cầm đi khắp mọi nơi,t́m những người tài học uyên bác cắt nghiă hộ.Nhưng suốt một năm trời,chẳng một ai có thể giải thích được cho nàng.

Đến mùa xuân năm Nguyên Ḥa thứ tám,ta từ quan ở Giang Tây,thuê thuyền đông hạ,đ́nh lưu ở Kiến Nghiệp,lên du ngoạn Ngoă Quan Tự Các.Nơi đây, có vị sư là Tề Vật,trọng hiền, hiếu học,với ta vốn đi lại thân thiện,nhân thế mới bảo ta rằng :

- Có người góa phụ tên là Tiểu Nga,mỗi khi lên chùa,thường đưa cho tôi xem hai câu mê ngữ,có mười hai chữ,nhờ giải thích,nhưng tôi không luận ra được.

Ta nghe nói thế,bèn yêu cầu nhà sư viết mấy câu mê ngữ ấy lên giấy,rồi ra dựa lan can,viết vào không trung,trầm tư mặc lự suy xét.Một lúc sau,th́ t́m ra được ư tứ của những câu mê ngữ ấy.Ta bèn sai một tiểu tăng chạy gấp đi mời Tiểu Nga đến để hỏi cho rơ ngọn ngành.

Tiểu Nga khóc lóc nghẹn ngào hồi lâu rồi mới nói :

- Cha thiếp và chồng thiếp bị đạo tặc sát hại,sau đó th́ báo mộng cho thiếp biết bằng những câu mê ngữ  " Kẻ giết ta là Xa Trung Hầu,môn đông thảo " và " Kẻ giết ta là Ḥa Trung Tẩu,nhất nhật phu",đến nay đă hơn một năm rồi  mà chưa có ai giải đáp được.

Ta bèn trả lời nàng :

- Nếu quả như thế th́ ta biết đưọc ngay.Kẻ giết cha nàng là Thân Lan,c̣n kẻ giết chồng nàng là Thân Xuân.Bởi v́ chữ chữ "Xa" bỏ đi một nét trên và một nét dưới là chữ "Thân".Lại nhân chữ "Thân" thuộc "Hầu" cho nên mới đọc là "Xa Trung Hầu".C̣n bên dưới chữ "Thảo" mà có chữ  "môn",và bên trong chũ "môn" lại có chữ "đông" nữa,tức là chữ "lan".Nhân thế mà đọc thành "môn đông thảo".Ba chữ "Hoà trung Tẩu" có nghiă là "đi qua ruộng",th́ rơ ràng là chữ "Thân" rồi."Nhất nhật phu",là chỉ chữ "phu" có thêm chữ  "nhất" ở trên và chữ "nhật" ở dưới,tức là chữ "xuân" vậy.Thế là rơ ràng lắm rồi.

Tiểu Nga nghe ta giải thích xong,kính cẩn vái ta hai vái,rồi xúc động khóc rống lên,viết bốn chữ "Thân Lan ,Thân Xuân",cất vào trong bụng,thề t́m cho được hai tên hung thủ ấy để giết,trả thù cho cha cho chồng nàng.

Rồi đó,nàng hỏi tính danh ,quan chức của ta,nước mắt đẫm đ́a,từ gĩa ra đi.

Từ đấy,Tiểu Nga cải dạng nam trang, ở thuê làm mướn,lăn lộn trong chốn giang hồ.

Hơn một năm sau,nàng đến quận Tầm Dương.Thấy trước cửa trúc của một ngôi nhà dán giấy cần mướn người làm công.Nàng bèn đến gơ cửa xin làm.Hỏi đến gia chủ,té ra là Thân Lan.Hắn đưa nàng về nhà.

Tiểu Nga trong ḷng đầy phẫn hận căm tức,nhưng ngoài mặt vẫn tỏ ra thuận ṭng,nên trong đám gia nhân nô bộc,nàng được Thân Lan rất mực yêu quư.Kim ngân, gấm đoạn xuất nhập,đều uỷ thác ở tay nàng.Hơn hai năm trời thấm thoắt trôi qua,chẳng một ai trong nhà Thân Lan biết nàng là gái gỉa trai.Những kim ngân châu báu,lụa là gấm vóc,y vật khí cụ của gia đ́nh Tiểu Nga bị cướp trước kia,nay đều chất chứa trong nhà Thân Lan cả.Mỗi khi nàng cầm đến cựu vật,ḷng không khỏi đau xót ,nhỏ lệ khóc thầm.

Thân Lan với Thân Xuân là hai anh em đồng tộc.Nhà của Thân Xuân ở Độc Thụ Phố,phía bắc sông Trường Giang.Bọn chúng qua lại với nhau rất  là mật thiết, thường rủ nhau ra đi đánh cướp vài ba tháng mới về nhà một lần,mang theo kim ngân vải vóc cướp được.Mỗi lần ra đi như thế,chúng đều giao việc nhà cho Tiểu Nga và vợ Thân Lan là Lan thị trông nom.Rượu thịt áo cơm,nàng được chúng cung cấp rất là hậu hỹ đầy đủ.

Một hôm,Tiểu Nga thấy Thân Xuân sách một con cá chép đến nhà Thân Lan để đánh chén,nàng nhủ thầm trong bụng :"Sự nhận xét và phán đóan của Lư tiên sinh rất thâm sâu,lâi rất phù hợp với lời trong mộng.Đây đúng là ư trờI khải thị cho ông biết để ḿnh thực hiện nguyện vọng báo thù tuyết hận.

Tối hôm ấy,Thân Lan và Thân Xuân cùng bọn cướp tụ họp khai hoài sưóng ẩm, ăn uống say sưa.Đến khi bọn cướp vừa rời khỏi tiệc rượu ra về,Thân Xuân đă say mèm,vào ngủ trong nội thất,c̣n Thân Lan nằm ngủ ngoài đ́nh viện,Tiểu Nga bèn rón rén đến khoá cửa nội thất,nhốt Thân Xuân lại,rồi trở  ra rút đao chém đứt đầu Thân Lan.Sau đấy,nàng mói hô hoán gọi lân cư lối xóm đến.

Thân Lan đă chết,Thân Xuân bị bắ,những hoá vật của bọn chúng cướp bóc được bị tịch thâu, số lượng lên đến hàng ngàn.Khi mới đến,Tiểu Nga đă âm thầm ghi nhớ danh tánh mấy chục tên đồng đảng của bọn chúng,nay đều bị đem ra pháp trường hành quyết.

Bấy giờ, quan thái thú Tầm Dương là Trương Công,rất khâm phục tiết tháo và hành vi của Tiểu Nga nên lập biển ghi sự tích của nàng để biểu dương,nhân thế mà thoát tội chết.

Việc đó xẩy ra vào mùa hạ tháng mười hai năm Nguyên Ḥa,đời vua Đường Hiến Tông.

Sau khi trả được thù cha thù chồng,Tiểu Nga trở về quê nhà,gặp lại họ hàng thân thích.Những gia đ́nh hào môn phú quư ở trong làng tranh nhau đến cầu hôn,nhưng nàng kiên tâm từ chối,quyết  không lấy chồng nữa.Rồi đó cắt tóc,ăn mặc quần áo thô sơ đơn giản,t́m đến núi Ngưu Đầu Sơn,bái một vị ni cô cao tuổi và tinh thông giới luật làm sư phụ.

Nàng dốc chí một ḷng khắc khổ tu hành,tân khổ lao tác,không quản tuyết sương mệt nhọc.

Đến tháng tư năm Nguyên Hoà thứ mười ba,nàng được tiếp thụ "cụ giới" ở Tứ Châu,tại khai Nguyên Tự, và lấy pháp hiệu là Tiểu Nga để khỏi quên nguồn gốc..

Cũng vào mùa hè năm ấy,ta bắt đầu trở về Trường An,đường qua Tứ Thuỷ,ghé vào thăm vị Đại Đức Ni Cô ở chùa Thiện Nghiă,thấy mấy chục ni cô mới được thụ giới,đầu trọc bóng,khoác áo cà sa,dung mạo trang trọng,cử chỉ đoan chính,tề chỉnh thành hàng ở hai bên tả hữu của vị Đại Đức Ni Cô.Một cô trong số đó hỏi với thầy rằng :

-Thưa thầy,chẳng hay vị đại quan kia có phải là Lư phán quan Nhị Thập Tam Lang ở Hồng Châu đó chăng?

Đại Đức Ni Cô đáp :

-Đúng đấy !

Người ni cô ấy lại nói :

-Giúp con báo cừu tuyết hận,tẩy sạch nỗi oan cho cha và chồng con, chính là nhờ ơn đức của Lư phán quan đấy.

Rồi đó,nh́n ta mà khóc rống lên.Ta chưa kịp nhận ra nàng là ai,mới hỏi nàng v́ sao mà khóc,th́ nàng thưa :

-Thiếp tên là Tiểu Nga,khi trước từng là góa phụ ăn mày, lúc đó may nhờ có tướng công mới t́m được danh tánh của hai tên đạo tặc,tướng công không nhận ra thiếp sao ?

Ta đáp :

- Thoạt đầu th́ không nhớ ra, nay th́ nhận ra rồi !

Tiểu Nga vừa khóc vừa thuật lại cho ta nghe những nỗi gian khổ,cực nhọc mà nàng đă trải qua, để cuối cùng hoàn thành chí nguyện, báo được thù cho cha cho chồng.

Nàng nói tiếp :

- Thiếp mong có dịp sẽ trả ơn tướng quân !

Việc nàng Tiểu Nga nếm đủ mùi cay đắng gian lao để báo thù cha thù chồng,đâu phải là việc làm uổng công vô ích sao ?

Ta hồ ! Ta có thể t́m ra được tính danh của hai tên đạo tặc,giúp Tiểu Nga rửa mối oan cừu Thần đạo thật linh thay,hiển nhiên rơ ràng lắm vậy !

Tiểu Nga là người tướng mạo đôn hậu,nói năng thâm thúy,lại thông minh mẫn tuệ,khổ tâm tu hành,dốc ḷng đi t́m Chân Như,tự nguyện gia nhập Phật gíao,không lụa là gấm vóc,không cao lương mỹ vị,chỉ nói những điều hợp với giới luật mà thôi.

Sau đó mấy ngày,Tiểu Nga từ biệt ta,trở về Ngưu Đầu Sơn,dùng thuyền qua sông Hoài Thuỷ,mạn du các vùng đất miền nam.Và từ đấy,ta không gặp lại nàng nữa.

Bậc quân tử nói rằng :" Quyết chí báo thù cho cha, cho chồng,đó là tiết.Lăn lộn trong giới làm thuê làm mướn,mà không ai biết là gái,thế là trinh.Người đàn bà giữ được toàn vẹn cả trinh lẫn tiết mới thực đáng là người thục nữ.Việc làm của nàng Tiểu Nga,há chẳng đủ cảnh tỉnh nhữnh kẻ vô đạo đức,vi phạm luân thường,nêu gương tiết tháo cho những người đàn bà trung trinh hiếu thuận ở đời du ?

Ta sở dĩ cặn kẽ thuật lại câu truyện trên đây,giải thích những câu mê ngữ cho phù hợp với những lời thác trong mộng của quỷ thần,đó cững là phù hợp với nhân tâm vậy.

Biết việc tốt,thấy điều hay mà không ghi chép lại th́ không hợp với nghĩa của sách "Xuân Thu ",cho nên ta mới viết lại truyện này để biểu dương nàng Tiểu Nga vậy.

 

Phạm Xuân Hy dịch

 

Vài hàng về tác giả

Lư Công Tá ( 李 公 佐 ) :

Lư Công Tá tự là Chuyên Mông  (khoảng năm  770 CN - 85 CN),người Lũng Tây,nay là Lũng Tây tỉnh Cam Túc,đỗ tiến sĩ  đời Đường Đại Tông.Khoảng năm 811 CN,niên hiệu  Nguyên Ḥa ,Lư Công Tá nhậm chức Giang Tây Ṭng Sự,sau làm Hồng Châu Phán Quan.Đến năm 813 CN,bị băi quan trở về Trường An .Khoảng năm 842 CN lại được làm Dương Phủ Lục Sự Tham Quân.Đến năm 848 CN,ông bị liên hệ trong vụ đảng tranh giữa hai phe Ngưu và họ Lư,lai bị tước bỏ quan chức.

Lư Công Tá là một tác gia viết loại truyền kỳ được coi là thành công trong thời kỳ Trung Đường và Văn Đường.Bốn truyện « Nam Kha Thái Thú truyện »,  « Tạ Tiểu Nga truyện », « Cổ Khâu Độc Kinh » ,  « Lư Giang Phùng Ảo truyện » đều được thâu nhập trong sách « Thái B́nh Quảng Kư ».Nhất là truyện « Nam Kha Thái Thú truyện » được nhiều tác gia đời sau phỏng theo,như « Nam Kha Kư » của Dương Hiển Tổ đời Minh và  «  Nam Kha Mộng » của Xa Nhậm Hành.

Riêng về « Tạ Tiểu Nga truyện » th́ được nhà văn Lăng Mông cải biên thành tạp kịch « Long Châu Hội ».

 

Vài hàng chú thích :

Dự Chương (豫 章 ) :

Là tên một quận đ̣i Đường,cũng c̣n gọi là Hồng Châu,ngày nay thuộc thị trấn Nam Xương tỉnh Giang Tây.

 

Thượng Nguyên (上 元) :

Tên một huyện đời Đường,nay thuộc thị trấn Nam Kinh tỉnh Giang Tô.

 

Nguyên Ḥa (元 和) :

Nguyên Ḥa là niên hiệu (từ năm 806 CN đến năm 820CN)  của vua Hiến Tông Lư Thuần nhà Đường,

 

Tầm Dương (潯 陽) :

Tầm Dương là tên một quận đời Đường,nay thuộc thị trấn Cửu Giang tỉnh Giang Tây.Thời Tùy đặt tên là Bồn Thành,sang đến nhÀ Đường mới cải là Tầm Dương.Nhà thơ Bạch Cư Di từng lại dáu chân của ḿnh ở địa danh này,qua bài thơ nổi tiếng « Tỳ Bà Hành 琵 琶 行 »,mở đầu bằng câu :   « Tầm Dương Giang đầu dạ tống khách ».Sau này,Tống Giang cũng  ngồi tại quán rượu ,ngắnm mưa rơi trên sông Tầm Dương,say rồi đề phản thi mà bị bắt.

 

Cụ  giới (具戒) :

Theo Phật giáo,người Phật tử  qua những nghi thức,được sư phụ truyền thụ những giới điều của nhà Phật gọi là « thụ giới ».Giới 戒 có nghĩa là răn cấm,pḥng bị.Giới có Ngũ Giới (五 戒),Bát giới ( ),Thập giới ( ),Cụ Túc giới (具足戒)khác biệt nhau,v́ thế nghi thức thụ giới cũng không giống nhau,mỗi loại một khác.

Cụ giới là cách gọi tăt của Cụ Túc Giới,cũng c̣n gọi là Đại Giới .Điều ǵ cho là hoàn toàn đầy đủ th́ gọi là Cụ Túc.

 

Phán quan (判 官)

Là một chức quan đời Đường,dưới quyền Tiết Độ Sứ.

 

Chân Như (真 如) :

Dụng ngữ nhà Phật.Phật giáo cho rằng Chân Như là một loại bản thể tinh thần của thần bí,không thể dùng ngôn ngữ để biểu thị được,chỉ có thể « ngộ  » mới hiểu được,và chỉ có Chân Như mới là sụ thật duy nhất ,vĩnh hằng và bất biến.