Thiếu phụ Nam Xương

 
 
 
Ngày xưa, ở làng Nam Xương, có cô gái tên là Vũ Thị Thiết, người đă xinh đẹp lại thùy mị nết na. Biết bao chàng trai làng bên ḍm ngó, nhưng nàng không rung động một ai, bởi v́ trong trái tim nàng đă có bóng h́nh của chàng Trương Sinh vốn là người cùng làng.
Hai người đă thề non hẹn biển sống với nhau cho đến đầu bạc răng long.
Thế rồi mọi chuyện đều diễn ra như ư muốn, đôi bên cha mẹ rất bằng ḷng xe duyên cho họ.
Rồi nàng trở thành vợ chàng Trương dưới sự chứng kiến của họ hàng đôi bên.
Tuy đă có chồng, nhưng nàng vẫn đẹp như xưa, có rất nhiều chàng trai tưởng lầm nàng chưa chồng nên hay buông lời chọc ghẹo.
Việc này làm cho chàng Trương nổi máu ghen tuông hay xét nét vợ.
Nàng nghĩ v́ chồng quá yêu nàng nên không lấy đó làm buồn, mà càng giữ ǵn khuôn phép, đi thưa về tŕnh và tránh xa những lời chọc ghẹo của bọn trai làng hơn nữa, nên vợ chồng chẳng có chuyện ǵ xảy ra.
Hai người sống rất hạnh phúc cùng với người mẹ già trong mái nhà tranh.
Vợ chồng hương đượm lửa nồng chưa được bao lâu th́ bỗng nghe tin chốn biên thùy có giặc.
Mọi người đang ở trong tâm trạng lo âu th́ một ngày kia, triều đ́nh phát loa rao truyền tuyển quân vang lên khắp xóm:
- Loa loa... Toàn dân nghe cho rơ đây! Quân giặc ngang nhiên tràn qua biên giới xâm lược nước ta. V́ 		  vậy tất cả đàn ông trai tráng trong làng phải lên đường làm nghĩa vụ của những người yêu nước để giữ yên bờ cơi nước nhà.

Nhận được tin, ai nấy đều vâng lệnh, chuẩn bị lên đường.
Chàng Trương Sinh cũng không ngoài số đó, vâng lệnh vua, từ giă mẹ già cùng người vợ trẻ, lên đường làm nghĩa vụ của người con trai trong thời chiến.
Buổi chia tay thật bịn rịn, ḷng chàng Trương rối bời xen lẫn lưu luyến khi bỏ lại người mẹ già và người vợ đang bụng mang dạ chửa.
Nhưng người mẹ đă khuyên chàng hăy vững ḷng ra đi đánh giặc, chúc cho con chân cứng đá mềm để sớm đoàn tụ cùng gia đ́nh. C̣n chàng Trương th́ chỉ biết nhắn nhủ vợ gắng phụng dưỡng mẹ già và nuôi con khôn lớn.
Sau khi chàng Trương chưa đi được bao lâu th́ Vũ Thị Thiết sinh được một đứa con trai thật kháu khỉnh. Hai mẹ con đặt tên cho nó là Đản.
Thằng bé sởn sơ mạnh khỏe khiến hai mẹ con cũng đỡ nỗi buồn cô quạnh. Mỗi khi nhớ đến chàng Trương th́ chỉ cần nh́n thằng Đản là vơi nỗi buồn, v́ nó giống cha như tạc.
Tối tối bà cháu quay quần bên ngọn đèn dầu tạo nên một bức tranh vô cùng đẹp đẽ, đầy sự ấm áp của một gia đ́nh, cho dù thiếu bóng người chồng đang chinh chiến phương xa.
Thế rồi thời gian trôi qua, Vợ chàng Trương biến nỗi nhớ mong thành hành động để lo cho mẹ già và đứa con thơ, nên dù nhớ thương chồng, nàng vẫn vững dạ chờ mong.
Riêng người mẹ chồng v́ tuổi già sức yếu, lại thêm nỗi buồn không gặp lại con khiến bà ngă quị.

 
Người thiếu phụ luôn nhớ lời chồng dặn ḍ nên hết ḷng thuốc thang. Nhưng bệnh của bà ngày càng một nặng, chẳng bao lâu bà qua đời.
Nhờ bà con xóm làng hết ḷng giúp đỡ nên việc ma chay cũng chu toàn mọi bề.
C̣n lại hai mẹ con, người thiếu phụ cảm thấy buồn và cô đơn, nhưng sức mạnh của t́nh yêu khiến nàng quyết tâm đứng vững.
Ngày ngày gánh con ra đồng, để con trong thúng ngồi chơi một ḿnh, c̣n nàng xuống ruộng lo việc cày cấy, làm lụng nuôi con.
Mấy mùa thu qua, bóng chàng Trương vẫn bặt vô âm tín, người thiếu phụ mỏi ṃn v́ trông đợi, nhưng rồi nàng cũng gắng sức giấu nỗi thất vọng vào ḷng để lo cho con và hương khói cho mẹ chồng làm tṛn bổn phận của dâu con.
Mỗi khi đêm về, vợ chàng Trương mới có thời gian để may vá và chơi đùa với con. Những lúc đứa bé khóc hỏi cha đâu, th́ nàng thường chỉ vào bóng của ḿnh trên vách và bảo:
- Nín đi con! Ḱa bố đă về. Đấy! Đấy!
Đứa bé nh́n vào bóng mẹ trên vách, tưởng là cha thật nên nín khóc.
Cứ như thế lâu dần thành thói quen. Thằng Đản thường đ̣i gặp bố trước khi đi ngủ. Cái bóng đen đen trên tường từ đấy đối với cả mẹ lẫn con trở thành một h́nh dáng thân quen, như là một người thân thích vậy.

Rồi chiến tranh cũng phải có lúc chấm dứt, cơi biên thùy lại b́nh yên như xưa. Những người lính được trở về quê quán của ḿnh. Trương Sinh cũng được nằm trong số đó.
 

   Dưới bóng cờ khải hoàn, mọi người cùng nhau lên đường trở về, mặt ngời lên niềm vui không tả xiết.
Bao tháng ngày lưu lạc phương xa, dầm mưa giăi nắng, nay được đoàn tụ cùng gia đ́nh, nào ai không hoan hỉ và nô nức gặp lại người thân?!
Chàng Trương c̣n nôn nóng hơn v́ qua mấy năm mà chưa hề gặp mặt con.
Sau bao năm tháng ly biệt v́ chiến chinh, nay hai vợ chồng gặp lại nhau ở đầu làng, mừng mừng tủi tủi.
Chàng đau ḷng v́ mất người mẹ thân yêu, nhưng có niềm vui bù lại khi có đứa con trai bụ bẫm.
Thằng Đản bây giờ đă lên ba tuổi, và đă biết nói bập bẹ. Tuy nó vẫn để cho bố bồng bế, nhưng dường như vẫn có cái ǵ đấy xa lạ...
Chàng Trương không buồn v́ cho rằng đó là điều tự nhiên, v́ chàng vắng nhà và xa con lâu quá nên làm sao nảy sinh t́nh cảm thân thiết được?
Qua ngày hôm sau, Trương Sinh hỏi mộ mẹ rồi bế con đi thăm. Ra đến đồng, thằng Đản quấy khóc, chàng Trương dỗ dành:
- Con nín đi, đừng khóc, bố yêu, rồi bố mua quà cho mà ăn.
Thằng bé đáp ngay:
- Ông không phải là bố Đản... bố Đản khác kia... Chỉ đến tối bố mới đến nhà.
Nghe con nói, Trương Sinh thấy đau nhói ở tim. Chàng ngạc nhiên rồi nh́n con hỏi dồn:
- Thế th́ bố của Đản như thế nào? Con nói đi!
Thằng Đản ngây thơ đáp:
- Tối nào bố Đản cũng đến... Mẹ Đản đi th́ bố cùng đi, mẹ Đản ngồi th́ bố cùng ngồi... nhưng chẳng bao giờ bế Đản cả.
 
Mấy lời vô t́nh của con trẻ làm cho Trương Sinh tin là vợ ḿnh ngoại t́nh, không c̣n nghi ngờ ǵ nữa.
Máu trong đầu bốc lên, ḷng đau đớn v́ bị phản bội, không ngờ người vợ thùy mị nết na của ḿnh lại đem ḷng phản trắc khi chồng vắng nhà v́ phải lo việc chinh chiến để bảo vệ tổ quốc.
Càng nghĩ Trương Sinh càng giận, thắp hương xong, chàng vội vàng trở về nhà.
Trong khi ấy th́ ở nhà, ḷng người thiếu phụ như nở hoa, v́ tất cả mọi việc nàng làm đều đầy ắp niềm vui sướng khi được đón chồng trở về.
Nàng định bày ra một bữa cơm thịnh soạn mừng ngày đoàn tụ cùng chồng.
Nhưng người vợ chẳng thể ngờ được là ḷng Trương Sinh đang dậy sóng, cứ nghĩ đến người vợ xinh đẹp trong tay kẻ khác th́ cơn ghen bừng bừng bốc lên.
Chàng lẩm bẩm:
- Thật là quá rơ. Không ngờ trong khi ḿnh gian lao ở ngoài biên ải... Thế mà ở nhà lại c̣n...
Vừa thấy bóng Trương Sinh từ xa, người vợ vội vàng bước ra đón, tưởng rằng sẽ t́m thấy niềm hoan hỉ trong ngày đoàn tụ.

Nhưng không ngờ đụng phải bộ mặt hầm hầm của chồng, và nàng chưa kịp hỏi th́ chàng Trương đă chỉ mặt nàng rít lên:

   - Tao không ngờ mày là đồ thất tiết, chồng đi vắng, tối tối lại rước trai về nhà.
Vợ chàng Trương bất ngờ trước lời buộc tội của chồng, không hiểu do đâu mà lại nói như vậy, song nàng cũng cố nén ḷng để phân trần giải nỗi oan này.
Nhưng chàng Trương nhất định không nghe, và cũng chẳng nói cho vợ biết là do miệng thằng Đản nói ra, cứ việc đổ tội cho vợ ḿnh là kẻ ngoại t́nh đáng bị lên án. Người thiếu phụ chỉ biết vừa khóc vừa nói:
- Cách biệt ba năm, thiếp một ḷng một dạ với chàng, đâu có phải là kẻ hư thân mất nết như lời chàng nói. Chàng đừng ngờ oan cho thiếp mà vương thêm tội.
Vợ càng nói th́ chồng càng giận, rồi không thể kềm chế được cơn ghen hờn, chàng Trương bắt đầu dùng lối vũ phu tra khảo vợ thật là tàn nhẫn.
Nghe có tiếng la hét trong nhà Trương Sinh, mọi người trong làng rất đỗi ngạc nhiên, v́ nỗi vui mừng đoàn tụ của đôi vợ chồng trẻ chưa tṛn mà đă xảy ra xô xát, họ không thể làm ngơ, nên đă kéo đến nhà chàng Trương.
Khi nghe phân trần xong sự việc, tất cả đều bất b́nh can ngăn chàng Trương và nói tốt cho vợ chàng.
Nhưng chẳng ăn thua ǵ, chàng Trương bị cơn ghen làm mất cả lư trí, lại cho rằng vợ chàng khéo mồm khéo mép nên được ḷng mọi người, chứ nhất quyết không tin đến ḷng trung trinh của vợ.
 
Trong cơn phẫn uất, người thiếu phụ ôm gh́ lấy con mà khóc, rồi biết chắc rằng không thể minh oan với chồng ḿnh là người tiết hạnh trước sau cũng chỉ yêu một người, th́ chỉ c̣n lấy cái chết để chứng minh cho sự trong sạch của ḿnh mà thôi.
Bởi vậy nên nhân lúc chồng sang nhà hàng xóm, người thiếu phụ lạy tạ linh vị mẹ chồng rồi đặt con xuống, chạy một mạch ra bến Hoàng Giang trầm ḿnh xuống nước tự vẫn.
Cánh hoa hương sắc đă gởi cho ḍng nước xiết cuốn trôi...
Khi chàng Trương về nhà thấy mất hút bóng vợ th́ biết có sự chẳng lành. Nghe mọi người chạy ra bến Hoàng Giang nói rằng có người tự vẫn th́ hốt hoảng chạy ra theo. Không ngờ người ấy lại là vợ ḿnh.
Chàng Trương vô cùng hối hận thuê người ṃ xác vợ, nhưng ḍng nước chảy xiết măi đến tối cũng chẳng thấy xác nàng đâu. Nước cuốn hoa trôi, làm sao t́m lại bóng dáng của người yêu dấu?! chàng Trương khóc lóc thảm thiết, ân hận về những ǵ ḿnh làm cho vợ đau khổ đến nỗi phải tuẫn tiết.
Tối đến, thằng Đản lại khóc v́ vắng mẹ, Trương Sinh thắp đèn lên rồi ngồi dỗ con th́ không ngờ lúc ấy, thằng bé chợt kêu lên:
- Ồ, bố Đản đă đến kia ḱa!

Chàng Trương ngạc nhiên hỏi:
- Đâu con? Bố Đản đâu?

  
Thằng Đản chỉ vào bóng chàng trên vách mà nói:
- Đấy! Đấy! Chính là bố Đản đấy!
Trương Sinh ngẩn người ra khi nghe thằng Đản nói, chàng nhớ lại lời con khi đi thăm mộ, bây giờ mới chợt hiểu ra sự thật này th́ đă muộn.
Giờ đây biết được nỗi oan tày trời của vợ, chỉ v́ ḷng ghen tuông nóng nảy của ḿnh mà ra, nhưng đă muộn mất rồi, người thiếu phụ đức hạnh đă quyên sinh, c̣n làm ǵ được nữa?
Trương Sinh chỉ c̣n biết ngày ngày bồng con ra bến Hoàng Giang, nh́n xuống ḍng sông mà khóc.
Quá hối hận và cũng không biết làm sao để chuộc lại lỗi lầm của ḿnh, nên từ đó về sau, chàng Trương không lấy vợ khác, ở vậy nuôi con, và đêm ngày nhang khói cho nàng hầu mong nàng ở chốn tuyền đài tha thứ cho ḿnh.
Về sau, người trong làng thương nhớ nàng, cho nàng là người trung liệt, nên đă dựng một cái miếu để thờ ngay trên bến Hoàng Giang.
Miếu này thờ bà Vũ Thị Thiết, quen gọi là Miếu Vợ Chàng Trương.
Vua Lê Thánh Tông đă có lần ngự lăm qua đây và biết được câu chuyện về một người nữ tiết hạnh nên đă cảm thán đặt một bài thơ:
Nghi ngút đầu ghềnh tỏa khói hương
Miếu ai như miếu vợ chàng Trương
Ngọn đèn dầu tắt đừng nghe trẻ
Làn nước chi cho lụy đến nàng...
     
 

 

 
HẾT