|
"Yến" là tiệc rượu. Nhiều
làng có tục yến lão, hàng năm hay hai ba năm một lần, thết tiệc mừng thọ
các quan lão. Có thể nói đây là một thịnh điển thời thái bình, không phải
là một hủ tục đã gây nên nhiều tệ đoan như tục ngôi thứ hương ẩm. "Sống
lâu lên lão làng", tự nhiên có vinh dự tuổi thọ, không phải tranh dành mới
có, chẳng phải có tiền mà mua được, có quyền thế mà tạo nên được.
Mỗi năm cứ đến dịp làng mở hội hoặc ngày đại lễ có định kỳ, các quan lão
tụ hội ở chùa hay nơi công quán hay một đương cai, làng đem cờ quạt với phường
bát âm đến rước ra đình. Những làng trù phú thường sắm đủ võng lọng rước
lão, lão 100 tuổi đi võng điều che bốn lọng xanh, lão 90 tuổi đi võng điều
hai lọng xanh, lão 80 tuổi vọng xanh (đòn cong) một lọng, lão 70 võng xanh
(đòn ống) một lọng. Trai tráng cầm cờ khiêng võng đều nón dấu áo nẹp. Đám
rước rất trọng thể.
Tại đình làng, nơi giữa thiết lập bàn thờ tiên lão, các quan lão ngồi hai
gian bên theo thứ bậc tuổi, có làng yến cả lão bà thì gian trái lão ông
ngồi, gian bên phải lão bà ngồi.
Tuỳ theo lệ làng, có nơi lão 90 tuổi hoặc lớn hơn nữa ngồi một mình chiếu
nhất, có nơi chưa đến 60 tuổi đã là bậc cao niên nhất, cũng ngồi một mình
chiếu nhất.
Tế lão cũng đủ nghi thức như tế thần, ba tuần rượu với văn tế tiên lão,
văn chúc thọ quan lão, có ban tư văn hành lễ, phường bát âm tấu nhạc.
Lúc tế, quan lão ngồi trước những mâm cỗ đặt giữa chiếu, chỉ uống rượu
suông không ăn, là thủ ý trang nhã, trịnh trọng đối với dân làng, ngồi
chứng kiến cuộc lễ diễn hành và chăm chú nghe văn tế, văn chúc thọ. Những
mâm cỗ kia sẽ được mang đến từng nhà biếu các cụ.
Cỗ yến lão thường là rất thịnh hậu cả về phẩm lẫn lượng, có nơi mỗi cỗ hai
bánh dày, hai bánh chưng với những món giò, nem và nhiều thứ bánh khác làm
rất công phu.
Chiếu nhất, một cụ ngồi thì được biếu cả một cỗ gọi là cỗ một, chiếu nhì,
hai cụ ngồi là cỗ đôi thì được biếu mỗi cụ một nửa cỗ, những cỗ dưới là đồng
hạng cứ bốn cụ một cỗ.
Từ ngàn xưa, những khi có việc làng, không hề có bóng phụ nữ nơi đình
trung. Ngày yến, sự hiện diện của các lão bà đem lại cho dân làng một cảm
giác đặc biệt vui vể đầm ấm.
Mỹ tục yến lão là do đạo hiếu mà ra, một đặc tính dân tộc, có ý nghĩa rất
trọng hậu, trẻ vui đạo trẻ, già vui tuổi già, trái ngược hẳn với cái thảm
cảnh ở mấy nước văn minh cường thịnh cứ đến tuổi già là bị liệt vào hạng
người vô dụng, ăn hại xã hội, con cháu ít chăm nom, người đời lạnh nhạt.
Lúc vãn niên, tóc bạc da mồi, với cuộc sống buồn tẻ nơi thôn dã năm tháng
trôi, các cụ hẳn cũng cảm thấy sung sướng đã được cả làng tỏ tình quý
trọng, quý trọng rất mực trong cuộc rước đón những buổi yến ẩm, con cháu
các cụ thì được hãnh diện là gia đình có phúc mới được tuổi thọ, cho nên
nhiều nhà, dù ngèo cũng ráng may sắm cho ông bà đi dự yến.
Cụ thì mũ ni nhung đen, áo vóc đại hồng, cụ thì khăn nhiễu tam giang, giầy
văn hài, cụ thì áo đoạn huyền quần lụa bạch, có những cụ nhà bần hàn,
quanh năm quần nâu áo vải lúc này cũng quần chúc bâu, áo the thâm, áo láng
chéo go, dép mới thay quai... Y phục tuỳ hoàn cảnh mỗi nhà, không có lệ định
nào, chỉ trừ màu vàng của nhà vua, quan dân đều không được mặc
Trước ngực, dưới vòng dây thao quàng cổ là túi gấm màu lam, màu huyền đựng
trầu, thuốc, cối, chày...
Đám rước quan lão, y phục màu sắc như vậy với võng lọng cờ quạt, vừa gợi
cảm. Những nhà từ mấy đời không hề có ông cha được dự, không khỏi bùi ngùi
tiếc thương người đã khuất, không khỏi thèm muốn ước mong cho gia đình đời
nay và đời sau. |
