Nước xuôi dòng, buồm
thuận gió. Hai bên bờ sông hai dãy đồi dài, sương buổi chiều đã lờ mờ phủ
chân đồi; trên ngọn đồi vài rặng thông như mấy vết mực nhạt... trời lạnh và
trăng trong...
Sinh ngồi ở ngoài khoang thuyền kéo cổ áo lên che cho khỏi lạnh, quay ra
phía sông vơ vẩn nhìn cảnh nước trôi, trăng giảị Chàng lặng yên để tâm trí
phiêu lưu, không nghĩ gì, không vui, không buồn, có cái thú bình tĩnh vô tự
Sinh lên chơi người quen ở Phả Lại, khi trở về, nhân có chiếc thuyền nâu
cũng xuôi nên xuống thuyền, bao giờ đến nhà thì đến, vì chàng không vội gì.
Mà Sinh cũng không bao giờ biết vộị Chàng là con quan, nhà giàu có, nên sống
một cuộc đời nhàn nhã, cứ để năm tháng đi qua hết ngày nọ đến ngày kiạ.. đi
qua như dòng nước chảy xuôị
Sinh đương ngồi vơ vẩn, bỗng nghe trong khoang có tiếng cười nói rất thanh
taọ Sinh lấy làm lạ, vì lúc xuống thuyền chỉ có hai vợ chồng người lá đò đã
già. Sinh quay lại thấy một người con gái trạc độ mười tám tuổi, mặc chiếc
áo tứ thân vá vai đã cũ, chiếc khăn vuông đã bạc màu, tóc rũ xuống mà rối
bời, nhưng nét mặt xinh đẹp tuyệt trần, hai con mắt trong và sáng, trông
thanh tao có vẻ con nhà khuê các. Sinh ngạc nhiên, giương mắt nhìn. Người
con gái không để ý, không chút e lệ, ngây thơ nhìn Sinh, hơi mỉm cười, sẽ
nói:
- Mời ông vào xơi nước.
Trên chiếc chiếu trắng, Sinh thấy có để ấm nước và khay gỗ đựng mấy chiếc
chén sứt miệng. Người con gái rót nước vào chén, hơi lên nghi ngút, mời Sinh
uống, rồi lại lui về khoang cuối thuyền, vừa cầm lái vừa đun bếp. Sinh cầm
chén nước lên nhưng không uống, vẫn đăm đăm nhìn theo: dưới ánh lửa, hai con
mắt người con gái lại càng sáng, đôi má lại càng hồng.
Sinh ngẫm nghĩ:
- Quái, không lẽ hai vợ chồng lái đò cục kịch thế kia lại có người con gái
thanh tao như vậỵ Cái thân kia phủ tấm áo đã bạc rách, nghĩ kể cũng đáng
thương, đôi má kia nỡ nào để chịu gió sương mà hai tay kia tháng ngày dầm nước
lạnh, mó cá tanh, sao cho xứng đáng.
Sinh đến gần chỗ đun nước, bảo người con gái:
- Trên thuyền có củi, cô cho mấy thanh củi to để tôi ra sưởi; đi thuyền
không quen, chân tay tôi giá lạnh giá cả.
Người con gái rút ở dưới khoang thuyền mấy thanh củi, rồi nói:
- Thưa ông, ông chịu khó ngồi róm lửa lấy mà sưởi, cháu còn mắc cầm láị
Sinh tò mò hỏi chuyện:
- Cô ngồi cả đêm thế không lạnh saỏ
- Thưa ông, quen đị.. vả lại cháu chỉ ngồi đến nửa đêm, thầy cháu đi ngủ
sớm, nửa đêm lại ra thaỵ
Sinh nói đùa:
- Cô có lạnh vào mà sưởi, để tôi ra cầm lái chọ
- Ông cầm không quen, đâm vào bờ thì chết!
Cô nói xong cúi mặt, mỉm cườị Sinh giơ hai tay lên sưởi, nói:
- Thuyền này to mà sao ít người thế cổ
- Chuyến về, xuôi nước thuận gió, chúng cháu không phải lấy thêm người chở
đò.
- Làm nghề này về mùa rét vất vả lắm nhỉ?
- Chúng cháu quen đị..
- Cô xuống làm dưới thuyền này được bao lâủ
Người con gái ngửng lên, hình như lấy làm lạ cho câu hỏi vẩn vơ nhưng cũng
trả lời:
- Chúng cháu làm nghề này từ thuở bé; thầy u cháu đã già, tuy nghề vất vả
nhưng vẫn phải làm, vì không làm không có cái ăn.
Sinh nhìn kỹ tay người con gái, thấy tay tuy nhỏ nhắn, xinh xắn nhưng làm
lụng nhiều nên đã sàm sạm đen, nhiều chỗ thành chai, tự nhiên đem lòng
thương; tự sự thương một người con gái đẹp đến sự yêu tưởng không xa lắm.
Sinh nhìn vào mặt người con gái hỏi vẩn vơ:
- Cô cả đời ở dưới thuyền chắc buồn lắm nhỉ?
Bấy giờ ngoài mặt sông bóng trăng rọi xuống như sắc hoa bạc trên làn sóng...
còn ngoài xa thì sương đêm mờ mờ, chiếc thuyền như đi trong một thế giới mơ
mộng, mà trong cái cảnh như thực hư ấy, Sinh tưởng chừng đương ngồi đối diện
một người tiên nữ trá hình làm người con gái chở đò...
- Cô vào ngồi đây sưởi cho đỡ lạnh, bây giờ đương ở giữa sông thì bẻ lái
thẳng mặc cho thuyền nó đị
Người con gái nghe lời, vào ngồi bên lửa giơ tay sưởị Sinh để tay lên tay
người con gái nói:
- Tay cô lạnh giá cả, tội nghiệp quá!
Nhìn đến cô bé thì cô bé vẫn điềm nhiên như không, cho Sinh sờ tay mình là
tự nhiên, cười nói một cách ngây thơ:
- Ngồi đây ấm quá nhỉ, nhưng ấm quá chốc nữa ra lại lạnh.
- Ấy cứ ngồi bên tôi là ấm.
Người con gái lại cười một cách ngây thợ Sinh âu yếm hỏi:
- Cô em năm nay bao nhiêu tuổỉ
- Mười tám hay mười chín tuổi, tôi cũng chẳng nhớ.
- Thế cô em tên gọi là chỉ
- Tên tôi là Duyên.
Sinh ngạc nhiên:
- Tên cô là Duyên à?
- Vâng tên tôi là Duyên, có gì mà ông lạ.
- Lạ vì tên tôi là Kim, tên hai người chắp lại thành Kim Duyên.
Người con gái như không hiểu, hỏi:
- Kim Duyên nghĩa là thế nàỏ
- Là cô với tôi có duyên với nhaụ
Cô bé cườị.. nhưng vẫn cái cười ngây thơ như trước.
Sinh nói mấy câu ngụ ý, người con gái đều không hiểu cả, chỉ trả lời bằng
mấy câu mộc mạc, hay cười một cách ngây thợ Sinh càng nhìn người con gái
càng thấy xinh đẹp, cái vẻ đẹp lộng lẫy dẫu ai trông thấy cũng phải cảm,
huống chi như Sinh ngồi đối diện tha hồ ngắm nghía, trên trời dưới nước,
riêng mình một tuyệt thế giai nhân.
Nhưng Sinh lấy làm chán nản vì không ngờ tấm linh hồn chất phác, mộc mạc ấy
lại có thể ẩn dưới cái hình sắc đẹp đẽ đến như thế, khác nào chiếc áo nâu
bạc rách bao phủ lấy tấm thân ngà ngọc, tuyệt mỹ kiạ
Sinh ngồi sát vào người con gái: cô con gái không nói gì, vẫn một nét mặt
thản nhiên, hai con mắt xinh đẹp vẫn một vẻ vô tình. Sinh nắm lấy tay người
con gái, nhìn thẳng vào mặt, âu yếm hỏi:
- Cô Duyên...
Cô bé, khẽ hất tay ra, gọi to:
- Thầy ơi, sắp đến đống mía rồi, thầy ra mà kéo dâỵ
Sinh đứng dậy lùi vào trong khoang, vờ cầm chén uống nước - nhưng mãi cũng
không thấy ông cụ lái đò rạ Sinh biết người con gái lúc nguy cấp vờ gọi cha
cầu cứu, lại toan đến gần chỗ người con gái ngồi, nhưng chép miệng nói một
mình:
- Vô ích! Ra làm gì? Ích lợi gì? Một người con gái xinh đẹp đến thế mà ta
không thể nào yêu được, mà người đó cũng không thể nào yêu ta, không biết
yêu là cái gì! Còn làm xiêu lòng người để mua vui một lúc thì không nỡ...
thôi chỉ thế này thôi, chỉ thế thôi để gọi là giữ cái kỷ niệm một đêm đông
trên thuyền cùng người con gái đẹp. Rồi sau đâỵ.. cuộc đời mỗi người đi về
mỗi ngả...
Sinh giở chăn đắp, ngủ một giấc, tờ mờ sáng hôm sau mới dậỵ Lúc bấy giờ
thuyền vừa đến làng Sinh. Sinh từ giã hai vợ chồng lái đò và người con gái
lên bờ. Người con gái còn đứng trên mũi thuyền trông theo, gió trên sông đưa
mấy tà áo nâu bạc phất phợ.. Sinh lát lát quay cổ trông với lại để thu vào
trong trí nhớ cái hình ảnh của một người con gái đẹp chắc không bao giờ Sinh
lại còn thấy một lần nữạ
--------------------------------------------------------------------------------
Nhưng một sự tình cờ lại làm cho Sinh gặp người con gái ấy một lần thứ haị..
từ lần gặp gỡ trước đến bây giờ đã mười năm.
Trong mười năm ấy Sinh đã lấy vợ, đã có con, cuộc đời vẫn đi như dòng nước
chảỵ
Sinh một hôm, bận chút việc phải đi đò liền gọi một chiếc thuyền đánh cá
thuê chở. Một người đàn bà, bế con ở trong khoang thò đầu ra hỏi:
- Ông muốn thuê thuyền...
Sinh nhìn kỹ người đàn bà, sửng sốt buột miệng nói:
- Cô Duyên!
Người đàn bà cũng ngạc nhiên:
- Ông biết tên tôỉ
- Cô không nhớ saọ.. Cô không nhớ người đi đò từ Phả Lại mười năm về
trước...
Sinh nhìn người đàn bà thì người ấy vẻ mặt ngẩn ngơ như không hiểu, không
nhớ rạ mà Sinh thì không thể lầm được.
Người đàn bà không để ý đến Sinh, quay mặt vào trong khoang nói:
- Thầy cháu ra có ông khách hỏi thuê thuyền.
Người chồng đi ra, đầu quấn chiếc khăn nâu, mình mặc áo cộc nâu, quần vuông
lá tọa, vẻ mặt xấu xí, nói:
- Mời ông xuống, chúng cháu chở...
Sinh ngồi xuống ở mũi thuyền, nhưng vẫn nhìn đăm đăm vào người đàn bà; mười
năm đã qua, mà trông vẫn phảng phất như người con gái năm xưạ Tuy đã đứng
tuổi nhưng vẫn một vẻ đẹp lộng lẫy, tươi tắn như khi còn là con gáị Sinh
nhìn người đàn bà, nhìn đến người chồng, đến đứa con trong lòng mẹ, nghĩ đến
cái mơ mộng của mình mười năm về trước, thở dài lẩm bẩm:
- Cuộc đời! Cuộc đời người ta như thế đấy! Mà chỉ có thế! Ta tưởng người con
gái đẹp thì không thể nào sống trong cảnh nghèo hèn được, ta ái ngại, ta
thương... nhưng người con gái đẹp mà ta thương đây không biết mình là khổ,
không bao giờ nghĩ đến xem mình có khổ không, vô tình thản nhiên sống theo
cảnh đời họ... như dòng nước sông kia chảy trong lòng sông.
Sinh bùi ngùi, cúi mặt ngắm dòng nước, ngắm mấy cái rác, tan tác mỗi cái
trôi về một phíạ.. khác nào hình ảnh cuộc đời của Sinh với cuộc đời của
người con gái chở đò, mỗi bên đi về mỗi ngả, không bao giờ gặp nhaụ
Người đàn bà không để ý đến Sinh, vẻ mặt thản nhiên như không biết mình vui
hay khổ, không biết mình là xinh đẹp, như không bao giờ nghĩ đến rằng người
đẹp như mình có xứng đáng với cái cảnh đời ấy không... vô tình khẽ cất tiếng
hát ru con:
... Nước chảy đôi dòng... ... Con sông Thương... nước chảy đôi dòng...
|
Nhất Linh